Gerekçeli kararın açıklanması; Herhangi bir mahkemede (hukuk, ceza veya idare mahkemesi fark etmeksizin) yargılamanın sonuna gelindiğinde mahkemece kurulan hüküm gerekçeli şekilde açıklanmak zorundadır. Gerekçeli karar mahkemenin nihai olarak sonuçlandığı anlamına gelmektedir. Konuyla ilgili olarak en doğru bilgiyi ceza avukatı ile görüşerek edinebilirsiniz.
Gerekçeli Kararın Açıklanması
Hakim, yapılan yargılama sonucunda verilen kararın hangi hukuki nedene dayandığını, yargılama esnasındaki iddia ve savunmalar çerçevesinde sunulan maddi vakalar ile sonuç arasındaki nedensellik bağını açıklamak durumundadır. Gerekçe, bir tercihin, hareketin, sözün davranış ve tasarrufun somut sebepleridir. Bu karara gerekçeli karar denmektedir.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası Üçüncü Bölüm ‘’Yargı’’ Başlıklı kısmı madde 141’de ‘’Bütün mahkemelerin her türlü kararları gerekçeli olarak yazılır’’ hükmü yer almaktadır.
Duruşmaların açık ve kararların gerekçeli olması
Madde 141 – Mahkemelerde duruşmalar herkese açıktır. Duruşmaların bir kısmının veya tamamının kapalı yapılmasına ancak genel ahlakın veya kamu güvenliğinin kesin olarak gerekli kıldığı hallerde karar verilebilir.
Küçüklerin yargılanması hakkında kanunla özel hükümler konulur.
Bütün mahkemelerin her türlü kararları gerekçeli olarak yazılır.
Davaların en az giderle ve mümkün olan süratle sonuçlandırılması, yargının görevidir.
Ceza yargılaması bakımından ise Ceza Muhakemesi Kanunu madde 34’te kararların gerekçeli olması hükmü yer almaktadır.
Madde 34 – Hâkim ve mahkemelerin her türlü kararı, karşı oy dahil, gerekçeli olarak yazılır. Gerekçenin yazımında 230 uncu madde göz önünde bulundurulur. Kararların örneklerinde karşı oylar da gösterilir. Kararlarda, başvurulabilecek kanun yolu, süresi, mercii ve şekilleri belirtilir.
Gerekçeli Kararda Gösterilmesi Gereken Hususlar
Ceza yargılaması bakımından bir ceza mahkemesinde görülen dava sonuçlandığında gerekçeli kararda zorunlu olarak yer alması gereken hususlar Ceza Muhakemesi Kanunu madde 230 da düzenlenmiştir.
Hükmün gerekçesinde gösterilmesi gereken hususlar
Madde 230 – (1) Mahkûmiyet hükmünün gerekçesinde aşağıdaki hususlar gösterilir:
a) İddia ve savunmada ileri sürülen görüşler.
b) Delillerin tartışılması ve değerlendirilmesi, hükme esas alınan ve reddedilen delillerin belirtilmesi; bu kapsamda dosya içerisinde bulunan ve hukuka aykırı yöntemlerle elde edilen delillerin ayrıca ve açıkça gösterilmesi.
c) Ulaşılan kanaat, sanığın suç oluşturduğu sabit görülen fiili ve bunun nitelendirilmesi; bu hususta ileri sürülen istemleri de dikkate alarak, Türk Ceza Kanununun 61 ve 62 nci maddelerinde belirlenen sıra ve esaslara göre cezanın belirlenmesi; yine aynı Kanunun 53 ve devamı maddelerine göre, cezaya mahkûmiyet yerine veya cezanın yanı sıra uygulanacak güvenlik tedbirinin belirlenmesi.
d) Cezanın ertelenmesine, hapis cezasının adlî para cezasına veya tedbirlerden birine çevrilmesine veya ek güvenlik tedbirlerinin uygulanmasına veya bu hususlara ilişkin istemlerin kabul veya reddine ait dayanaklar.
(2) Beraat hükmünün gerekçesinde, 223 üncü maddenin ikinci fıkrasında belirtilen hallerden hangisine dayanıldığının gösterilmesi gerekir.
(3) Ceza verilmesine yer olmadığına dair kararın gerekçesinde, 223 üncü maddenin üçüncü ve dördüncü fıkralarında belirtilen hallerden hangisine dayanıldığının gösterilmesi gerekir.
(4) Yukarıdaki fıkralarda belirtilen hükümlerin dışında başka bir karar veya hükmün verilmesi hâlinde bunun nedenleri gerekçede gösterilir.
Hükmün gerekçesi ve hüküm fıkrasının içereceği hususlar
Madde 232 – (1) Hükmün başına, “Türk Milleti adına” verildiği yazılır.
(2) Hükmün başında;
a) Hükmü veren mahkemenin adı,
b) Hükmü veren mahkeme başkanının ve üyelerinin veya hâkimin, Cumhuriyet savcısının ve zabıt kâtibinin, katılanın, mağdurun, vekilinin, kanunî temsilcisinin ve müdafiin adı ve soyadı ile sanığın açık kimliği,
c) Beraat kararı dışında, suçun işlendiği yer, tarih ve zaman dilimi,
d) Sanığın gözaltında veya tutuklu kaldığı tarih ve süre ile halen tutuklu olup olmadığı,
Yazılır.
(3) Hükmün gerekçesi ve varsa karşı oy gerekçesi, tümüyle tutanağa geçirilmemişse açıklanmasından itibaren en geç onbeş gün içinde dava dosyasına konulur.[75]
(4) Karar ve hükümler bunlara katılan hâkimler tarafından imzalanır.
(5) Hüküm sonucu tefhim edildikten sonra gerekçeli karar imzalanmadan hâkim ölür veya herhangi bir sebeple kararı imzalayamayacak hâle düşerse, yeni hâkim, tefhim edilen hükme uygun olarak gerekçeli kararı bizzat yazarak imzalar. Toplu mahkemelerde böyle bir durumun gerçekleşmesi hâlinde, hüküm diğer hâkimler tarafından imzalanır ve başkan veya en kıdemli hâkim tarafından, hükmün altına diğer hâkimin imza edememesinin sebebi yazılarak imza olunur.
(6) Hüküm fıkrasında, 223 üncü maddeye göre verilen kararın ne olduğunun, uygulanan kanun maddelerinin, verilen ceza miktarının, kanun yollarına başvurma ve tazminat isteme olanağının bulunup bulunmadığının, başvuru olanağı varsa süresi ve merciinin tereddüde yer vermeyecek şekilde açıkça gösterilmesi gerekir.
(7) Hükümlerin nüshaları ve özetleri mahkeme başkanı veya hâkim ile zabıt kâtibi tarafından imzalanır ve mühürlenir.
Ceza Mahkemesi Kararlarının Kesinleşmesi
Mahkeme kararlarının kesinleşmesi, yargılama neticesinde verilen kararın hüküm ve sonuç doğuracağı anlamına gelmektedir. Mahkeme kararlarının kesinleşmesi gerekçeli kararın yazılması ve taraflara tebliğ edilmesinden sonra gerçekleşmektedir.
Yukarıda belirtilen hususlar çerçevesinde yazılan gerekçeli karara karşı bazı hallerde itiraz yolu açıktır. Yani gerekçeli karara Kanun Yolları ile itiraz etmek mümkündür. Ceza yargılamasında kanun yolları itiraz, istinaf ve temyizdir. Gerekçeli karara karşı süresi içinde yapılan istinaf ve temyiz başvurusu, hükmün kesinleşmesini engeller.
Kesinleşme Şerhi
Gerekçeli kararın yazımından sonra kanun yolları süreci de tamamlanmış ise hüküm kesinleşir. İlgili mahkeme tarafından dosyaya kesinleşme şerhi eklenir. Bu şerh yargılamaya konu olay hakkında yargılama yapıldığını, hükme bağlandığını, netice itibariyle hükmün kesinleştiğini, hükmün sonuç doğuracağını ve yargıya güven bağlamında bir daha bu konuda yeni bir gelişme yaşanmadığı sürece tekrardan bir yargılamaya konu olamayacağını işaret eder.
Kesinleşme şerhi kararı veren mahkemeden alınır. İlgili mahkeme dosyasına, gerekçeli kararının yazıldığı, süresi içerisinde kanun yollarına başvurulmadığını veya başvuruldu ise onanmadığını ve kararın kesinleştiğini belirterek kesinleşme şerhi talep edilebilir.
Gerekçeli Kararın Açıklanması SSS
Ceza yargılamasında gerekçeli kararın tebliğ akabinde kanun yollarına başvuru için 2 haftalık süre mevcuttur. Bu süre zarfında kanun yollarına usulüne uygun başvurulmaz ya da başvuruldu ise kanun yollarının tüketilmesi akabinde karar kesinleşir.
Kesinleşme şerhi bir mahkeme kararının kesinleştiğini belirten bir yazıdır. İlgili mahkeme dosyasına, gerekçeli kararının yazıldığı, süresi içerisinde kanun yollarına başvurulmadığını veya başvuruldu ise onanmadığı ve kararın kesinleştiğini belirterek kesinleşme şerhi talep edilebilir.
Ceza yargılamasında gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 2 haftalık süre içerisinde ilgili kanun yollarına başvurulmamış veya başvurulmuşsa da talep onanmadı ise karar kesinleşir
