Takip hukukunun önemli konularından biri de hacizde tertip kuralı (ilkesi)’dır. Haciz yapılırken belirli bir sıraya uyulması gerekliliğini ifade eden kurala, hacizde tertip kuralı diyoruz.
Haczin konusunu, borçlunun haczedilebilir malvarlıkları ile üçüncü kişilerdeki alacakları ve diğer parasal malvarlığı değerleri oluşturur. Konuyla ilgili mağduriyet yaşanmaması açısından profesyonel avukat desteği almanız sizler için faydalı olacaktır.
Hacizde Tertip Nedir?
Hacizde tertip kuralı, haciz yapılırken icra memurunun, borçlunun malvarlıklarını belirli sıraya göre haczetmesi gerektiğini ifade eden kuraldır. Bu kuralın işlevi, haczin gerçekleştirilmesi esnasında icra müdürünün uyacağı sırayı belirlemektir. Bu kural, ölçülülük ilkesinin icra hukukuna yansımasıdır. Kurala göre, haciz yapan memur, borçlu ve alacaklının menfaatlerini dengede tutmak zorundadır. Konuyla doğrudan bağlantılı olduğundan taşkın hacze de değinmekte fayda bulunmaktadır.
Taşkın Haciz Nedir?
Borçlunun yalnızca borcu karşılamaya yeten malvarlığı haczedilir. Borçlunun kendisinde veya üçüncü kişilerde bulunan mal ve haklarından, alacaklının tüm faiz ve masraflarıyla birlikte alacaklarına yetecek kadar kısmı haczolunur. Bu miktarı aşacak şekilde haciz yapılamaz. Boru aşacak şekilde yapılan hacizlere taşkın haciz denir. Taşkın haciz yapılması açıkça yasaktır ve kanuna aykırıdır.
Bazı durumlarda alacaklılar, küçük bir miktar alacak için borçlunun tüm banka hesaplarına haciz uygulayarak ticari hayatına engel olabilmektedir. Taşkın haciz yasaklanarak borçlunun böyle bir durumla karşı karşıya kalması ve ticari işlerinin olumsuz etkilenmesinin önüne geçilmek istenmiştir.
Borçlunun taşkın haciz itirazı üzerine icra müdürü, gelen banka haciz yazılarından haczin taşkın olduğunu tespit ederse, taşkın hacizleri kaldırmalıdır.
Borçlu taşkın hacizlerin kaldırılması için icra mahkemesine şikayet yoluna gidebilir. İcra mahkemesinin taşkın haciz konusundaki kararları kesindir.
Ayrıca belirtmek isteriz ki icra mahkemesinde takip edilecek işlerde icra avukatı ile görüşerek profesyonel destek almanız sizler için faydalı olacaktır.
Hacizde Tertip İİK
Hacizde terkip kuralı, İcra ve İflas Kanunu‘nun 85/2-3 maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre;
”Borçlu yahut borçlu ile birlikte malı elinde bulunduran şahıslar, taşınır mal üzerinde üçüncü bir şahsın mülkiyet veya rehin hakkı gibi sınırlı bir ayni hakkının bulunması veya taşınır malın üçüncü şahıs tarafından haczedilmiş olması halinde bu hususu haciz yapan memura beyan etmek ve beyanının haciz tutanağına geçirilmesini talep etmek, haczi yapan memur da borçluyu yahut borçlu ile birlikte malı elinde bulunduran şahısları bu beyana davet etmek zorundadır. Bu tür mallar ile üçüncü şahıs tarafından ihtiyaten haciz veya istihkak iddia edilmiş bulunan malların haczi en sonraya bırakılır.
Ancak haczolunan taşınmaz artırmaya çıkarılmadan borçlu borcun itfasına yetecek taşınır mal veya vadesi gelmiş sağlam alacak gösterirse taşınmaz üzerinde haciz baki kalmak üzere önce gösterilen taşınır veya alacak da haczolunur.”
Hacizde Tertip İlkesi
- Hacizde tertip kuralına göre, çekişmesiz malların önceliği vardır. İlk önce çekişmesiz mallar haczedilir. Malın çekişmesiz olmasından kasıt, malın borçluya ait olduğunun tartışmasız olması, üçüncü kişinin istihkak iddiasının olmamasıdır.
Çekişmesiz mallar arasında da ilk öncelik taşınır malların haczedilmesidir. Taşınırlar içinde borçluya en az yük oluşturan ve paraya çevrilmesi kolay olan -yükte hafif pahada ağır- malvarlığından işe başlanır. Para, banknot, mücevher gibi malvarlıkları öncelikle haczedilir.
Borçlunun çekişmesiz malvarlıkları, alacağı karşılamaya yetmediği takdirde çekişmesiz taşınmaz malvarlığı değerleri haczedilir. Haczedilen taşınmaz artırmaya çıkarılmadan önce borçlu, borcun ifasına yetecek taşınır mal veya vadesi gelmiş sağlam alacak gösterirse, taşınmaz üzerindeki haciz devam edecek şekilde, gösterilen taşınır veya alacak da haczedilir.
- Üçüncü kişiler tarafından üzerinde istihkak iddiası olan çekişmeli mallar ve ihtiyaten haczedilen malların haczi sona bırakılır. Çekişmesiz malların haczi ile alacak karşılanamıyorsa, çekişmeli yani istihkak iddia edilen mallar haczedilir.
- Geliri, paraya çevirme masraflarını ve gerektiğinde muhafaza masraflarını karşılamayacağı kesin olan mallar haczedilmez.
Hacizde tertip kuralına uyulmazsa taraflar, icra mahkemesinde şikayet yoluna başvurabilirler.
Konu Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Hacizde tertip kuralı, haciz esnasında borçlunun malvarlıklarının hangi sıraya göre haczedilebileceğini gösterir. Buna göre, öncelikle borçluya ait olduğu çekişmesiz olan taşınır mallar, bunlar yeterli olmadığı takdirde çekişmesiz taşınmaz mallar ve bunlar da yeterli olmazsa çekişmeli mallar haczedilmelidir.
Haciz çeşitleri; kesin haciz, geçici haciz ve ihtiyati hacizdir. Kesin haciz de kendi için de tamamlama haczi ve ilave haciz konularını barındırır.
Uygulamada genellikle öncelikle borçlunun maaşına haciz gelmektedir. Onun dışında borçluya ait olduğu tartışmasız olan taşınır mallar (para, döviz, mücevher gibi) haczedilir.
