Bu yazımızda, insani ikamet izni nasıl alınır, konusunu ayrıntılarıyla açıklamaya çalışacağız. Hukukumuzda, ikamet izin türleri ve bu izinlere ilişkin düzenlemeler, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (YUKK) ve bu kanuna göre çıkarılan YUKK Uygulama Yönetmeliği’nde düzenlenmiştir. İnsani ikamet izni, bu mevzuatta yer alan 6 ikamet izin türünden biridir. Diğerleri ise, uzun dönem, kısa dönem, aile, öğrenci ve insan ticareti mağduru ikamet izinleridir. İnsani ikamet iznine ilişkin geniş ayrıntılara yer verdiğimiz bu yazımızı dikkatle okumanızı tavsiye ediyoruz.
İnsani İkamet İzni Nedir? İnsani İkamet İzni Nasıl Alınır?
Diğer ikamet izin türlerinde aranan şartları karşılamayan, ancak içinde bulunduğu hal ve şartlar sebebiyle Türkiye’de kalması gerektiği değerlendirilen yabancılara verilen ikamet izin türüdür. Bu ikamet izin türüne ilişkin yasal düzenleme, kanunun 46ıncı maddesinde karşımıza çıkmaktadır. Bazı özel durum ve şartların var olması halinde, yabancının Türkiye’de kalışının yasal hale getirilmesi için insani ikamet izni verilmektedir. Bu ihtimalleri şu şekilde sıralayabiliriz:
- Çocuğun yüksek yararının gerektirmesi halinde, yabancıya insani ikamet izni verilebilir. Ailenin bir arada bulunması veya öğrencilik hallerini, çocuğun yüksek yararının gözetilmesi gereken durumlar olarak örnek gösterebiliriz.
- Bazı durumlarda, yabancı hakkında sınır dışı etme kararı veya ülkeye giriş yasağı kararı olabilir. Bu kararlara rağmen yabancının Türkiye’den çıkışı sağlanamayabilir veya çıkışı makul ya da mümkün olmayabilir. İşte bu durumlarda, bu yabancılar için insani ikamet izni verilebilir.
- Yabancı, kanunun 55. maddesi uyarınca, hakkında sınır dışı etme kararı alınamayacak kişiler arasında olabilir. Bu durumda yabancının Türkiye’de kalışının yasal zemine oturtulması için yabancıya insani ikamet izni verilir.
- Yabancı hakkında kanunun 53. Maddesi uyarınca sınır dışı etme kararı verilmiş ancak bu kararın iptali için dava açılmışsa dava sonuçlanıncaya kadar yabancı için insani ikamet izni verilebilir.
- Bazı durumlarda yabancının uluslararası koruma başvurusunun ‘kabul edilemez’ olduğuma dair karar verilmiş olabilir. Yapmış olduğu başvuruyu, geri çekmiş olabilir veya başvuru geri çekilmiş sayılabilir. Bu durumlarda yabancıya insani ikamet izni verilebilir.
- Yabancının ilk iltica ülkesine veya güvenli bir üçüncü ülkeye geri gönderilmesi işlemlerinin devam ettiği hallerde, yabancıya insani ikamet izni verilebilir.
- Bazı acil durumlarda, ülke menfaatlerinin gerektirdiği veya kamu düzeni, kamu güvenliği gibi sebeplerle yabancının Türkiye’de kalması gerekebilir. Ancak yabancının içinde bulunduğu şartlar, diğer ikamet izin türlerine başvurmasına engel teşkil edebilir. Bu durumlarda da yabancıya insani ikamet izni verilebilir.
- Bazı olağanüstü durumlarda yabancıya insani ikamet izni verilebilir.
İnsani İkamet İzni Başvurusu
İnsani ikamet izni, kanunda düzenlenen diğer ikamet izin türlerine kıyasla, istisnai bir ikamet izin türüdür. Diğer ikamet izin türlerinde aranan şartların yabancıda bulunmaması halinde bu ikamet izin türüne başvuruda bulunulabilir. Ancak insani ikamet izin türüne başvurmak isteyen yabancının, yukarıda saydığımız şartlardan birini taşıması gerekir. Örneğin; çocuğun yüksek yararı, olağanüstü durumlar. Diğer ikamet izin türlerinde aranan şartların var olması halinde, insani ikamet izin türüne başvuramazsınız.
İnsani ikamet iznini, Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün onayıyla valiliklere bağlı İl Göç İdaresi müdürlükleri vermektedir. Uzatılmasını da yine Göç idaresi Müdürlükleri yapmaktadır. Dolayısıyla, yabancının başvuruyu, bulunduğu İl Göç İdaresi Müdürlüğüne yapması gerekir.
Başvuru, doğrudan göç idaresi müdürlüklerine yapılabildiği gibi, genel müdürlüğün internet sitesi üzerinden online da yapılabilmektedir.
Genel Müdürlük veya İl Göç İdaresi Müdürlüğü de insani ikamet izni başvuru sürecini kendiliğinden başlatabilir.
İnsani İkamet Başvuru Formu
İnsani ikamet izni için doğrudan yapılan başvurularda, göç idaresi müdürlüklerinde, tarafınıza verilen başvuru formunu eksiksiz olarak doldurmanız gerekir. İlgili başvuru formuna buradan ulaşabilirsiniz.
İnsani İkamet İzni Şartları
İnsani ikamet izni verilmesi halinde, şartların yabancı hakkında devam edip etmediği, valilik tarafından resen denetlenir. Şartları taşımayanların veya sona erenlerin insani ikamet izinleri iptal edilir veya uzatılmaz. Valilikler, ikamet izninin iptal edileceğini veya uzatılmayacağını, ikamet izni süresi bitmeden en geç 15 gün içinde yabancıya veya avukatına bildirir.
İnsani ikamet izni ile Türkiye’de kalanlar, şartlarını sağlamaları halinde diğer ikamet izin türlerine başvurabilirler. Ancak insani ikamet izniyle kalanlar, uzun dönem ikamet iznine başvuramaz.
Bu ikamet izniyle Türkiye’de geçirilen süreler, kanunda gösterilen ikamet izin sürelerinin toplanmasında hesaba katılmaz.
İzin alınış tarihinden itibaren en geç 20 gün içerisinde adres kayıt sistemine kayıt yaptırmak zorundasınız.
Bu ikamet izinleri Harçlar Kanunu hükümlerine tabidir, yani harç ödenmesi gerekir. Ancak, insani ikamet izni şartlarının oluşması halinde, daha önce ikamet süresinin ihlali nedeniyle hesaplanan harcın ödenmemesi, insani ikamet izni verilmesine engel teşkil etmez.
İnsani İkamet İzni Gerekli Belgeler
İnsani ikamet izni, istisnai bir uygulamadır. Yabancının içinde bulunduğu durumdan dolayı, menşe ülkesindeki resmi kurumlardan belge isteyebilmesi çoğu zaman mümkün olmaz. Bu sebeple, insani ikamet izninde, kesin olarak talep edilen bir belge yoktur. Yabancının insani ikamet izni talep etmedeki nedenine bağlı olarak göç idaresine belge sunması gerekir. Örneğin, insani ikamet izni talebini, olağanüstü durumlara bağlayan yabancının buna ilişkin belge sunması gerekir.
En azından, yabancının kimliğini tespit etmeye yarayacak resmi makamlardan alınmış bir belgenin idareye verilmesi gerekir. Pasaportun içindi bulunulan imkânlardan ötürü yenilememesi halinde, eski pasaportlar da kabul edilmektedir.
Bunun yanında göç idaresi tarafından verilen başvuru formunun da doldurulup imzalanması gerekir.
İznin Uzatılması
İnsani ikamet izni, YUKK uygulama yönetmeliğine göre, en fazla 1 yıllık süre için verilebilir. Bu süre, her defasında 1 yılı aşmayacak şekilde genel müdürlüğünün onayı ile valilik tarafından uzatılabilir. İnsani ikamet izninin uzatılması için, başlangıçta aranan şartların devam ediyor olması gerekir. İnsani ikamet izninin bir defada 1 yıldan uzun süreli olarak verilmesi mümkün değildir. Valilik, yabancının insani ikamet izni vermedeki şartları sağlayıp sağlamadığını resen kontrol eder. Uzatmada valiliğe bağlı göç idaresi müdürlüğü yetkilidir. Ancak uzatma kararları da, insani ikamet izninin ilk verilişinde olduğu gibi genel müdürlük onayıyla alınır.
İnsani İkamet İzni Nasıl Alınır, Konusunda Avukatın Önemi
İnsani ikamet başvuruları çoğu zaman, eksik evrak sunulması sebebiyle idare tarafından reddedilmektedir. Bazı durumlarda ise idare, keyfi uygulamalarla başvurunun reddine, iznin iptaline veya uzatılmamasına karar verebilir.
İkamet izninin iptali veya uzatılmaması kararı, izin süresi bitmeden en geç 15 gün içerisinde yabancıya tebliğ edilmelidir.
İkamet izni iptal edilenler veya uzatılmayanlar, kararın tebliğinden itibaren 10 gün içerisinde Türkiye’den çıkış yapmalıdır. 10 günün sonunda, yabancının Türkiye’den çıkmamış olması halinde, idare, sınır dışı etme kararı alır.
İnsani ikamet izninin iptali veya uzatılmaması halinde, göç idaresine başvurarak bu kararlara itiraz edilebilir. İtirazın reddedilmesi veya 30 gün içerisinde cevap verilmemesi halinde, idare mahkemesinde dava açılabilir.
İdarenin yapmış olduğu eylem ve işlemler hakkında, hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle idare mahkemelerinde dava açılabilmektedir. Bu davanın, ilgili red kararının yabancıya tebliğinden itibaren 60 gün içerisinden açılması gerekir. İidare cevap vermemişse 30 günlük sürenin sonra ermesinden itibaren 60 gün içerinde açmak gerekir.
İnsani ikamet izni başvurusu, reddi, iptali veya uzatılmaması gibi konular ayrıntılı bilgi ve tecrübe gerektirmektedir. Yabancılarda dil bariyeri ve yasal düzenlemeleri bilmemek, basit hatalardan dolayı hak kayıplarına neden olabilmektedir. Bu sebeple, yabancılara ilişkin konularda yapılacak işlemlerin tecrübeli bir avukatın yardımıyla başlatılması yararınıza olacaktır.
Bu tür bilgilendirici içerikler için bizi instagram üzerinden takip edebilirsiniz.
Benzer İçerikler:
