Kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takipler için İcra ve İflas Kanunu’nda düzenlenen şikayet hallerine kambiyo şikayeti denir. Konuyla ilgili olarak net bilgi almak için icra avukatı ile görüşmeniz faydalı olacaktır.
Kambiyo Şikayeti Yolları
Kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takipte şikayet türlerini genel ve özel olarak ikiye ayırmak mümkündür.
Genel Şikayet Yolu
Kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takipte borçlu, İcra ve İflas Kanunu’nun 170/a maddesinde sayılan özel şikayet hallerine girmeyen diğer hukuka aykırılıkları, genel şikayet hükümlerine göre icra mahkemesinde ileri sürebilmektedir.
Senedin vadesinin gelmediği veya senet aslının icra kasasına teslim edilmediğine ilişkin şikayet genel hükümlere tabidir.
Kambiyo Şikayeti Süresi
- Vade Şikayeti: İcra müdürü, vadesi gelmeyen bir kambiyo senedine dayanarak borçluya ödeme emri göndermişse şikayet süresi, ödeme emrinin borçluya tebliğinden itibaren 7 gündür.
- Kasa Şikayeti: Senedin aslı veya çeklerde kısmi ödeme durumunda çekin onaylı örneği icra kasasına teslim edilmemişse, borçlu ödeme emrinin kendisine tebliğinden itibaren 7 gün içerisinde şikayette bulunabilir.
Senet aslının icra kasasına teslim edilmemesi, ancak 7 günlük şikayet süresi içerisinde ileri sürülmesi halinde icra mahkemesince incelenebilir, bu hususu icra mahkemesi kendiliğinden gözetemez, borçlu tarafından ileri sürülmesi gerekir.
Yine takip dayanağı kambiyo senedinin onaylı örneğinin ödeme emrine eklenmemesi de genel şikayet hallerindendir ve mahkemece resen gözetilemez.
Kambiyo Senetlerinde Şikayet Nereye Yapılır?
Kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takipte, sebebin genel veya özel olup olmadığına bakılmaksızın şikayet, icra mahkemesine yapılır. Yetkili icra mahkemesi, borçluya ödeme emri çıkaran icra dairesinin bağlı olduğu mahkemedir.
Özel Şikayet Yolu
Kambiyo senediyle takipte icra müdürü, senedin kambiyo vasfının olup olmadığını ve alacaklının kambiyo senetlerine mahsus takip yoluyla takip hakkının olup olmadığını resen incelemek zorundadır. Buna uyulmaması halinde, yalnızca kambiyo senetlerine takipte öngörülen özel şikayet yoluna gidilebilir.
İcra mahkemesi, borçlu tarafından yasal 5 günlük süre içerisinde borca veya imzaya itiraz edildiğinde, senedin kambiyo vasfının olmadığını veya alacaklının kambiyo senetlerine özgü takip hakkının olmadığını tespit ederse ve borç kısmen veya tamamen kabul edilmemişse, borçlu bu hususu ileri sürmemiş olsa da kendiliğinden takibin iptaline karar vermelidir.
İcra dairesinin yetkisine itiraz varsa icra mahkemesi, öncelikle yetki itirazını incelemeli, dairenin yetkili olduğunu tespit etmesi halinde esasa geçmelidir. İcra dairesi yetkisiz ise icra mahkemesi, yalnızca dairenin yetkisizliğine karar verir ve esasa yönelik inceleme yapamaz.
Özel Şikayet Nedenleri
Alacaklının Takip Hakkının Bulunmaması
Borçlu, alacaklının kambiyo senetlerine özgü takip hakkı olmadığı, ödeme emrinin tebliğinden itibaren 5 gün içerisinde icra mahkemesine yapacağı kambiyo şikayeti ile öne sürebilir.
Alacaklının kambiyo senedinin yetkili hamili olmaması ve kambiyo senedinin borçlusu olmayan kişiye karşı takip yapılmış olması durumlarında alacaklının takip hakkı yoktur.
Hamilin takip yapabilmesi için haklı hamil olması zorunluluğu yoktur, ciro zincirine göre yetkili hamil olması yeterlidir.
Kambiyo senetlerinde imzaların bağımsızlığı ilkesi gereğince, keşideci kendi imzası nedeniyle sorumludur. Keşideci, lehtarın ciro imzasına itiraz edemez. Ciro imzasının lehtara ait olmaması, yetkili olmayan hamilin keşideciye karşı takip yapmasına engel değildir. Keşideci takip borçlusu, şayet kendi imzasını inkar etmiyorsa, lehtarın ciro imzasının geçersiz olduğu ve ciro zincirinde kopukluk olduğu iddiasıyla şikayette bulunmuşsa, talebin icra mahkemesince reddi gerekir.
Takibe konu kambiyo senedinde ilk ciroyu lehtar yapmalıdır. İlk ciro lehtara ait değilse, ciro zincirinde kopukluk vardır. Bu durumda, senedi elinde bulunduran yetkili hamil değildir ve takip hakkı yoktur.
Senedin Kambiyo Senedi Vasfı Taşımaması
Borçlu, takibe dayanak belgenin kambiyo senedi vasfını taşımadığını, ödeme emrinin kendisine tebliğinden itibaren 5 gün içerisinde icra mahkemesinde şikayet yoluyla ileri sürebilir.
Kambiyo senedi vasfı taşımayan bir senede dayanarak ödeme emri gönderilmesi, protesto çekilmesi gereken durumlarda çekilmemesi ve takip konusu çekin yasal süre içerisinde muhatap bankaya veya bir takas odasına ibraz edilmemesi hallerinde şikayet süresi 5 gündür.
Bononun metninde, ‘Bono’ veya ‘Emre Yazılı Senet’ ibaresi geçmeli, kayıtsız ve şartsız bir para borcunu ödeme vaadi, vade, ödeme yeri, kime veya kimin emrine ödenecek ise onun adı, düzenleme tarihi ve yeri ile düzenleyenin imzası bulunmalıdır. Zorunlu koşullardan biri eksik olduğu takdirde, senet bono vasfını kaybeder. Vade ve ödeme yeri esaslı şekil koşullarından değildir.
Bono üzerindeki ‘Emrühavale’ ibaresinin çizilmesi, kambiyo senedi olma vasfını etkilemez, ciro yoluyla tedavüle çıkmasına engel değildir ve bu durum bonoyu nama yazılı hale getirmez.
Bonoda lehtarın ad ve soyadının yazılması zorunludur. Lehtar gösterilmezse, dayanak belge bono olarak kabul edilemez.
Belirli bir günde veya düzenleme gününden ya da görüldükten belli bir süre sonra ödenmesi koşulu içeren bonoda, hamilin lehtara ve cirantalara başvurabilmesi için ödeme gününü takip eden iki iş gününde, keşideciye protesto çekmesi gerekir.
Bono bedeli hem yazı, hem de rakamla gösterilip de ikisi arasında fark varsa, yazıyla belirlenen bedele itibar edilir. Ancak bunun için rakamla gösterilen bedel kısmında tahrifat yapılmamış olması gerekir.
Takip dayanağı bononun vade tarihinde tahrifat yapılması, kambiyo niteliğini etkilemiyorsa takibin iptalini gerektirmez. Ancak tahrifattan önceki düzenleme tarihlerinin, vade tarihinden sonrasına ilişkin olduğu anlaşılırsa bono, kambiyo vasfını yitirir ve şikayet halinde takibin iptali gerekir.
Çekin yasal süresinde muhatap bankaya ibraz edilmediğine yönelik şikayet süresi 5 gündür. Çek, yasal süresinde ibraz edilmemişse kambiyo vasfını yitirir ve takibin iptali gerekir.
Kambiyo Şikayeti Sonuçları
Borçlu tarafından yapılan kambiyo şikayeti, takibi durdurmaz. Ancak icra mahkemesi takibin durdurulmasına karar verebilir.
Borçlu tarafından başka bir konuda şikayet veya itirazda bulunulmuş olsa bile icra mahkemesi, takip dayanağı belgenin kambiyo vasfını taşıyıp taşımadığını ve alacaklının kambiyo senetlerine özgü takip hakkının bulunup bulunmadığını kendiliğinden ve öncelikle incelemek zorundadır. Şayet icra mahkemesi, inceleme neticesinde senedin kambiyo vasfı taşımadığını veya alacaklının bu yolla takip hakkının bulunmadığını tespit ederse, takibin iptaline karar verir.
Takibin iptaline karar verilmesi durumunda, kanunda buna ilişkin düzenleme bulunmadığından alacaklı aleyhine tazminat ve para cezasına hükmedilmez.
İmza inkarı itirazı geri alınmış veya borç kısmen ya da tamamen kabul edilmişse, icra mahkemesi takibin iptaline karar veremez.
Kambiyo Şikayeti Hakkında SSS
Kambiyo senetlerinde şikayet, ödeme emrinin gönderen icra dairesinin bağlı olduğu icra mahkemesine yapılır.
Kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takipte şikayet, icra takibini durdurmaz. Ancak icra mahkemesi, şikayet incelemesi sonuçlanana kadar takibin durdurulmasına karar verebilir.
