İkamet ile Türk vatandaşlığının kazanılması, vatandaşlığın yetkili makam kararıyla genel yoldan kazanılması halidir. Türk vatandaşlığının kazanılmasına ilişkin düzenlemeler, 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu (TVK) ve bu kanunun uygulanmasına yönelik çıkarılan TVK Uygulama Yönetmeliğinde yer almaktadır.
İkamet ile Türk Vatandaşlığının Kazanılması Nedir?
İkamet ile Türk vatandaşlığı, kanunda yetkili makam kararıyla Türk vatandaşlığının kazanılmasını sağlayan vatandaşlık türlerinden biridir. Türkiye’de kesintisiz olarak en az 5 yıl süre ile ikamet eden yabancı uyruklu kişiler, kanunda aranan diğer şartları da sağladığı takdirde ikamet yoluyla Türk vatandaşlığını kazanabilirler. Ancak kanunda belirtilen şartları sağlamak, yabancıya doğrudan Türk vatandaşlığını kazanma hakkı vermez. Aynı zamanda, Türk vatandaşlığına geçiş başvurusunun yetkili makam tarafından kabul edilmesi gerekir. İdarenin başvuruyu kabul edip etmeme konusunda takdir hakkı vardır. Başvurunun değerlendirilmesinde yetkili makam, İçişleri Bakanlığıdır.
Türk vatandaşlığı başvurusu yabancı tarafından bizzat yapılabileceği gibi, avukatı vesilesiyle de başvuru yapılması mümkündür. Başvuru, yurtdışında konsolosluklara, Türkiye’de valiliklere yapılmaktadır. Başvuruda yabancının, öncelikle başvuru tarihinden itibaren geriye doğru 5 yıllık süre zarfında kesintisiz ikamet etmiş olması şartı değerlendirir. Bu şart sağlanmadığı takdirde, aranan diğer şartlara geçilmeden başvuru reddedilecektir. . Örneğin, yabancı geriye doğru 5 yıllık süre zarfında, Türkiye’de ikamet izniyle kalıyor olsa dahi, yurtdışında geçirdiği süreler 12 ayı geçmişse başvurusu reddedilir. Kesintisiz 5 yıl ikamet şartı sağlandıktan sonra kanunda aranan diğer şartların yabancı nezdinde sağlanıp sağlanmadığı kontrol edilir.
İkamet ile Türk Vatandaşlığının Şartları
TVK Uygulama Yönetmeliğinin 15. Maddesine göre, Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancı, aşağıdaki şartları sağlaması halinde, bakanlığın kararıyla vatandaşlık kazanabilmektedir:
- Ergin ve Ayırt Etme Gücüne Sahip Olma: Türk vatandaşlığına başvurmak isteyen yabancının ergin ve ayırt etme gücüne sahip olması aranır. Yabancının, ergin olma şartını, kendi milli kanununa göre sağlamış olması gerekir. Örneğin, yabancının kendi milli kanununda ergin olma yaşı 16 ise, Türk vatandaşlığına başvurmak için ergin olma şartı, bu yabancı için 16’dır. Bu yabancının Türkiye kanunlarına göre, ergin olma yaşı olan 18 yaş sınırını sağlaması aranmaz. Bazı ülke kanunlarında ise yabancının, ergin olmak için 21 yaşını doldurmuş olması gerekir. Söz gelimi, kendi milli kanununa göre, 21 yaşını doldurduktan sonra ergin olacağı kabul edilen 19 yaşındaki bir yabancının, vatandaşlık başvurusu ergin olma şartını sağlamadığı için reddedilecektir. Yabancının vatansız olması halinde ise, Türk Medeni Kanunu’na göre ergin olma şartını sağlamış olması aranır.
- Kesintisiz 5 yıl İkamet: Yabancının, başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de kesintisiz beş yıl ikamet etmiş olması aranır.
5 yıl ikamet şartı nasıl sağlanır?
İkamet şartının sağlanmasından anlaşılması gereken, yabancının yasal ikamet izniyle kalmış olmasıdır. Kaçak yollardan Türkiye’de kalışlar 5 yılın hesaplanmasında dikkate alınmaz. Yabancının vize ile Türkiye’de kaldığı süreler 5 yıllık süreye dâhil edilmez. Ayrıca yabancının kısa dönem ya da öğrenci ikamet izniyle, uluslararası koruma veya geçici korumayla Türkiye’de kalışları, hesaplamaya dâhil edilmez. Zira bu durumlarda yabancının Türkiye’ye yerleşmeye niyetinin olmadığı kabul edilmektedir.
İkametin Kesintisiz Olmasından Ne Anlaşılmadır?
Yabancının, vatandaşlık için başvurduğu tarihten itibaren geriye doğru, kesintisiz en az 5 yıl süreyle Türkiye’de kalmış olması gerekir. Ancak, ‘kesintisiz’ ifadesinden 5 yılın tamamını Türkiye’de geçirmiş olması gerektiği anlaşılmamalıdır. Yabancı, geriye doğru 5 yıllık süre zarfında toplam 12 ayı geçmeyecek şekilde yurtdışında kalabilir. 12 ayı geçmediği takdirde, yurtdışında geçirilen süreler de 5 yıllık sürenin hesaplanmasında süreye dâhil edilir. Yurtdışında geçirilen sürelerin 12 ayı geçmiş olması halinde, ikamette kesinti olduğu kabul edilir ve vatandaşlık başvurusu reddedilir.
- Türkiye’de yerleşmeye karar vermek: Yabancı Türkiye’de yerleşmeye karar verdiğini belirli davranışlarla teyit etmelidir. Türkiye’de taşınmaz mal edinmek, iş kurmak, yatırım yapmak, ticaret ve iş merkezini Türkiye’ye nakletmek, çalışma iznine tabi olarak bir iş yerinde çalışmak, Türk vatandaşı ile evlenmek, ailece müracaat etmek, daha önce Türk vatandaşlığını kazanmış olan ana, baba, kardeş ya da çocuk sahibi olmak veya eğitimini Türkiye’de tamamlamak gibi davranışlar, yabancının Türkiye’de yerleşmeye karar verdiğini gösterir.
- Genel sağlık bakımından tehlike teşkil etmemek: İkamet ile Türk vatandaşlığına başvurmak isteyen yabancının, genel sağlık bakımından tehlike teşkil edecek bulaşıcı bir hastalığının olmaması gerekir.
- İyi Ahlak Sahibi Olmak: Yabancının toplum içinde birlikte yaşamanın gerektirdiği sorumluluk duygusu ile davranarak iyi ahlak sahibi olduğunu göstermesi gerekir. Yabancı, davranışları ile çevresine güven vermeli ve toplumca hoş karşılanmayan ve toplum değerlerine aykırı kötü alışkanlığı bulunmamalıdır.
- Türkçe Konuşabilmek: Yabancını toplumsal yaşama uyum sağlayabilecek düzeyde Türkçe konuşabilmesi gerekir.
- Yeterli Gelire Sahip Olmak: Yabancının, Türkiye’de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağlayacak gelire veya mesleğe sahip olması gerekir.
- Millî Güvenlik Ve Kamu Düzeni Bakımından Engel Teşkil Etmemek: Vatandaşlık başvurusunda bulunan yabancının milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından tehlike arz edecek bir durumunun olmaması gerekir.
İkamet ile Türk Vatandaşlığının Kazanılmasında Gerekli Belgeler
İkamet ile Türk vatandaşlığının kazanılmasında (Türk vatandaşlığının genel olarak kazanılmasında), başvuru için istenen belgeler TVK Uygulama Yönetmeliğinin 17. Maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre gerekli belgeler aşağıdaki gibidir:
- Türk vatandaşlığının kazanılması isteğini belirten başvuru formu,
- Yabancının, hangi devletin vatandaşı olduğunu gösteren pasaport veya benzeri belge, kişinin vatansız olması halinde temini mümkünse buna ilişkin belge,
- Yabancının kimlik bilgilerini gösteren belge (doğum belgesi veya nüfus kayıt örneği gibi) ve evli olması halinde eş ve çocuklarının aile bağını kanıtlayan belge (nüfus kayıt örneği veya benzeri),
- Yabancının medeni halini gösteren belge: Evli ise evlenme belgesi, boşanmış ise boşanmayı kanıtlayan belge, dul ise eşine ait ölüm belgesi,
- Yabancının, Türk vatandaşı birinci veya ikinci derece yakını varsa, bu kişilere ait nüfus kayıt örneği,
- Sağlık raporu: Rapor, yabancının genel sağlık açısından tehlike teşkil edecek bir durumunun olmadığını göstermeli ve Sağlık Bakanlığının belirlediği usul ve esaslara göre düzenlenmiş olmalı,
- Gelir belgesi: Yabancının, kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin geçimini sağlayacak düzeyde gelir veya mesleğe sahip olduğunu göstermeli. ( çalışma izni, vergi levhası, taahhütname vb.),
- 5 yıl kesintisiz ikamet şartını sağladığını gösterir belge: Yabancının, vatandaşlık başvurusu tarihinden geriye doğru kesintisiz olarak 5 yıl Türkiye’de ikamet ettiğine dair belge. (İl emniyet müdürlüğünden alınmalı ve yurda giriş-çıkış tarihlerini göstermeli.),
- İkamet İzin Belgesi: Yabancının, başvuru tarihinden ileriye doğru vatandaşlık işlemlerinin sonuçlandırılmasına yetecek süre kadar ikamet izninin olması gerekir. ( Bu süre, belgelerin eksiksiz olarak tesliminden itibaren yaklaşık 5-6 aydır.),
- Kesinleşmiş mahkeme kararı: Yabancı hakkında herhangi bir suç nedeniyle kesinleşmiş bir mahkeme kararı varsa bu kararın onaylı örneği,
- Hizmet bedelinin ödendiğini gösteren makbuz: Hizmet bedeli maliye veznesine yatırılmalı ve maliyeden alınan makbuz başvuru merciine verilmeli.
İkamet ile Türk Vatandaşlığı Başvuru Süreci
İkamet ile Türk vatandaşlığının kazanılmasında, müracaat makamlarınca başvurunun işleme alınması, il emniyet müdürlüğünce yapılacak soruşturma ve komisyon tarafından yapılacak işlemlere ilişkin usul ve esaslar, TVK Uygulama Yönetmeliği’nin 16, 18 ve 19. Maddelerince düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye göre, başvuru sürecinin hangi aşamalardan ibaret olduğunu şu şekilde sıralayabiliriz.
Başvuru Sürecinin Adımları
1.ADIM- İkamet ile Türk vatandaşlığının kazanılmasında başvuru makamı, Türkiye’de yabancının yerleşim yerinin bulunduğu valilik, yurtdışında ise Türkiye yurtdışı temsilcilikleridir. Başvuru, yabancı tarafından şahsen yapılabileceği gibi, avukatı tarafından da yapılabilir. Sürecin sağlıklı işleyerek, teknik ve detaylı prosedürlerde boğulmadan, idarenin hatalı işlemlerinin önüne geçerek yürütülmesinde avukatın desteğini almak, yabancı açısından avantajlı olacaktır.
2.ADIM- Müracaat makamı tarafından yabancının vatandaşlık başvurusu hakkında bir ön inceleme yapılır. Bu ön incelemede, yukarıda ‘İkamet İle Türk Vatandaşlığı Şartları’ bölümünde saydığımız hususlar bakımından, yabancının Türk vatandaşlığını kazanmada engel teşkil eden bir durumu olup olmadığı denetlenir. Yapılan incelemede;
- Ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmayan,
- Kesintisiz 5 yıl ikamet şartını sağlamayan,
- Yasal ikamet izni olmaksızın Türkiye’de kalan, yasal olarak Türkiye’de kalıyor olsa bile kanuni düzenlemeler gereği yerleşme niyeti olmadığı kabul edilen,
- Herhangi bir suç nedeniyle yargılaması devam eden veya hükümlü ya da tutuklu olan,
- Gerekli belgeleri ibraz etmeyen,
Yabancıların başvuruları reddedilir ve bu durum yabancıya tebliğ edilir.
3.ADIM- Ön inceleme aşamasının tamamlanmasından sonra, yabancı hakkında bir dosya oluşturulur ve bu dosya soruşturma yapılması için il emniyet müdürlüğüne gönderilir.
4.ADIM- İl emniyet müdürlüğü, yabancının;
- Milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından vatandaşlığa engel bir durumunun olup olmadığını,
- İyi ahlak sahibi olup olmadığını,
- Türkiye’ye geliş tarihini, ikamet izninin olup olmadığını, hangi ikamet iznine sahip olduğunu, yurtdışına çıkış yapıp yapmadığını, yapmış ise tarihleri ve süresini,
Tespit eder ve dosyayı tekrar il nüfus ve vatandaşlık müdürlüğüne gönderir. İl müdürlüğünce dosya, komisyona gönderilir.
5.ADIM- Komisyon tarafından vatandaşlığa başvuru yapan yabancıya randevu tarihi verilir ve o tarihte yabancı, mülakata tabi tutulur.
6.ADIM- Bu mülakatta yabancının; başvuruda aranan şartları sağlayıp sağlamadığı, soy durumu, Türkçe konuşma yeterliliği, geçimini ne şekilde sağladığı, Türkiye’de toplumsal yaşama uyum sağlayıp sağlamadığı tespit edilir.
7.ADIM- Komisyon tarafından yapılan inceleme ve araştırma sonunda, vatandaşlığı kazanmada aranan şartları taşıdığı tespit edilen yabancıların dosyaları, karar verilmek üzere bakanlığa gönderilir. Aranan şartları taşımadığı belirlenen yabancıların dosyaları ise bakanlığa gönderilmez ve bu durum yabancıya tebliğ edilir.
Vatandaşlık Başvurusunun Reddi Halinde İzlenecek Yol: İdari İtiraz ve İptal Davası
Yukarıda geniş ayrıntılarıyla belirttiğimiz şartları sağlayanların başvuruları, idare tarafından yapılan inceleme ve araştırma neticesinde bir karara bağlanır. Bazı durumlarda idare, çeşitli gerekçelerle başvuruları reddedebilmektedir. Bu ret kararının gerekçesi, mevzuatın gerektirdiği şartların sağlanamaması, eksik bilgi ve evraklarla başvuru yapılması, idarenin takdir yetkisi gibi nedenlere dayanabilir.
Vatandaşlık başvurusu reddedilen yabancı, ret kararının hukuka aykırı olduğunu düşünüyorsa, başvuruyu reddeden makama itirazda bulunabileceği gibi doğrudan iptal davası da açabilir.
Başvurusu reddedilen yabancıya, idare tarafından durum tebliğ edilir. Ret kararının tebliğinden itibaren 60 gün içerisinde, kararı veren makama itiraz ederek, başvurunun tekrar değerlendirilmesi talep edilebilir. İdare, 30 günün sonunda cevap vermezse yahut bu süre içerisinde talebi reddederse, 30 günün sonunda veya ret kararının tebliğinden itibaren 60 gün içerisinde idare mahkemesinde iptal davası açılabilir. Başvurusu reddedilen yabancı, kararı veren makama hiç başvurmadan doğrudan iptal davası da açabilmektedir. Bu durumda yine ret kararının tebliğinden itibaren 60 gün içerisinde dava açılması gerekir. 60 günün sonunda açılan davalar reddedilir.
Vatandaşlık başvurusunun reddi kararı, idari işlem niteliğindedir ve yargı denetimine tabidir. İdari işlemlerin yargı denetiminde görevli mahkeme, idare mahkemeleridir. Yetkili mahkeme ise, ret kararını veren merciin bulunduğu yer İdare mahkemesidir.
İkamet ile Türk Vatandaşlığının Kazanılması ve Avukatın Önemi
Yukarıda, tüm detaylarına yer verdiğimiz üzere, vatandaşlık başvuru süreci karmaşık bir yapıdan oluşmaktadır. Başvurucuların talepleri, çoğu zaman eksik veya hatalı evrak sunmak gibi basit hatalardan veya idarenin keyfi ya da hatalı uygulamalarından dolayı beklenenden daha uzun zaman almakta ve hatta reddedilebilmektedir. Sürecin makul bir sürede sonuçlanması ve basit hatalar sebebiyle reddedilmemesi adına, tecrübeli bir avukat ile çalışmak yararınıza olacaktır.
Bu tarz bilgilendirici içerikler için bizi instagram üzerinden takip edebilirsiniz.
Benzer İçerikler
