Adli Para Cezası Türk ceza Kanunu’nun, ‘’Yaptırımlar’’ başlıklı Üçüncü Kısmının Birinci Bölümü olan ‘’Cezalar’’ başlığı altında 52. Madde de düzenlenmiştir. Konuyla ilgili olarak hukuki destek almak için alanında uzman ceza avukatı ile görüşmeniz sizler için faydalı olacaktır.
Adlî para cezası
Madde 52- (1) Adlî para cezası, beş günden az ve kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde yediyüzotuz (730) günden fazla olmamak üzere belirlenen tam gün sayısının, bir gün karşılığı olarak takdir edilen miktar ile çarpılması suretiyle hesaplanan meblağın hükümlü tarafından Devlet Hazinesine ödenmesinden ibarettir.
(2) En az yüz (100) ve en fazla beşyüz (500) Türk Lirası olan bir gün karşılığı adlî para cezasının miktarı, kişinin ekonomik ve diğer şahsi halleri göz önünde bulundurularak takdir edilir.[10]
(3) Kararda, adlî para cezasının belirlenmesinde esas alınan tam gün sayısı ile bir gün karşılığı olarak takdir edilen miktar ayrı ayrı gösterilir.
(4) Hakim, ekonomik ve şahsi hallerini göz önünde bulundurarak, kişiye adlî para cezasını ödemesi için hükmün kesinleşme tarihinden itibaren bir yıldan fazla olmamak üzere mehil verebileceği gibi, bu cezanın belirli taksitler halinde ödenmesine de karar verebilir. Taksit süresi iki yılı geçemez ve taksit miktarı dörtten az olamaz. Kararda, taksitlerden birinin zamanında ödenmemesi halinde geri kalan kısmın tamamının tahsil edileceği ve ödenmeyen adlî para cezasının hapse çevrileceği belirtilir.
Cezanın Unsurları
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda ‘’gün para cezası’’ sistemi kabul edilmiştir.
Söz konusu yaptırım adli para cezası olarak ifade edilerek idari nitelikteki ’’para cezası’’ ile arasındaki farklılığa işaret edilmektedir.
Adli para cezası ilke olarak hapis cezasına seçenek yaptırım olarak uygulanmaktadır. Ancak ekonomik kazanç elde etme amacı güdüldüğü bazı suçlarda adli para cezası ile hapis cezası birlikte uygulanmaktadır. Bu hususun uygulanması için kanunda ayrıca belirtilmiş olması gerekmektedir. Örneğin dolandırıcılık suçunda hem hapis cezası hem de adli para cezası birlikte uygulanır. Çünkü dolandırıcılık suçundan elde edilen menfaatin miktarı her zaman tam olarak belirlenememekte. Bu sebeple dolandırıcılık suçunda hapis cezasının yanında adli para cezası da öngörülmüştür.
Para Cezasının Belirlenmesi
Adli para cezasına hükmedilirken hâkim öncelikle bahse konu suç karşılığı olarak kanunda ki sınırlar çerçevesinde gün birim sayısını saptamalıdır. Örneğin 100 gün birimi gibi. Ardından kişinin ekonomik, sosyal ve diğer şahsi halleri göz önünde bulundurularak gün birim sayısının parasal miktarı tayin edilecektir.
Bu miktar en az yüz (100) ve en fazla beşyüz (500) Türk Lirası arası olabilmekte. Hakim kişinin malvarlığını, bir günde kazandığı veya kazanması gereken gelirini dikkate alarak 100 ila 500 Türk Lirası arasında gün birim parası takdir edecektir. Son olarak da toplam gün birim sayısı ile bir gün birim parasal miktarı çarpılarak adli para cezasının miktarı takdir edilecektir.
Bu cezanın seçimlik ceza olarak öngörüldüğü suçlarda bu cezaya ilişkin gün biriminin alt sınırı, o suç tanımındaki hapis cezasının alt sınırından az; üst sınırı da, hapis cezasının üst sınırından fazla olamaz.
Adli para cezası en az 5 gün, kanunda aksine hüküm yoksa en fazla 730 tam gün sayısınca belirlenir.
Para Cezasının Taksitle Ödenmesi
Hakim gerektiğinde adli para cezasının taksitle ödenmesine de karar verebilir. Taksit süresi iki yılı geçemez ve taksit miktarı dörtten az olamaz. Taksitle ödenmesine karar verilmesi halinde taksit sayısı ile birlikte kararını açıklamalıdır. Taksitle ödemeye hükmedildiğinde, taksitlerden birinin zamanında ödenmemesi halinde geri kalan kısmın tamamının tahsil edileceği ve ödenmeyen adli para cezasının hapis cezasına çevrileceği kararda belirtilir.
Adli Para Cezası Nereye Ödenir?
Adli para cezası hükümlü tarafından Devlet Hazinesine ödenmektedir. Ceza yargılaması sona erdiğinde ve mahkeme kararı kesinleştiğinde Mahkeme adli para cezasının tahsili için İnfaz Savcılığına yazı yazacaktır. İnfaz Savcılığı, mahkemece kurulan hüküm gereğince ilgilisine ‘’Adli Para Cezası Ödeme Emri’’ gönderir. Ödeme emrinin tebliğ edilmesinden itibaren 30 gün içerisinde adli para cezasının ödenmesi gerekmektedir. Bu husus ödeme emrinde de yazmaktadır.
Ödeme emrini teslim aldıktan sonra hangi adliye İnfaz Savcılığınca gönderilmiş ise o Adliyede bulunan Cumhuriyet Savcılığı İnfaz Bürosuna tebliğ edilen ödeme emri ile müracaat edilmeli. Buradan Vergi Dairesine hitaben yazılmış bir yazı alınmalı ve Adliyenin görev çevresini kapsayan bölgelerden birindeki Vergi Dairesine gidilerek ödeme yapılmalıdır. Akabinde vergi dairesinden alınan ödeme dekontu Cumhuriyet Savcılığı İnfaz Bürosuna teslim edilmelidir.
Adli para cezası yalnızca şahıs tarafından değil, vekili aracılığıyla da ödenmektedir.
Para Cezası Adli Sicil Kaydına İşlenir Mi?
Adli para cezası tıpkı hapis cezası gibi bir ceza yaptırımıdır. Adli para cezası hükmü kesinleştiği anda Adli Sicil kaydına işlenir. Adli para cezası ödendiği anda ceza infaz edilmiş sayılır ve ceza adli sicil kaydından silinir. Silinmeyen kayıtlar için Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’ne dilekçe yazılarak adli sicil ve arşiv kaydının silinmesi talep edilebilir.
Hapis Cezasının Adli Para Cezasına Çevrilmesi
Adli para cezası, seçimlik ceza hali dışında seçenek yaptırım olarak da karşımıza çıkmaktadır. TCK madde 50 uyarınca kısa süreli hapis cezaları adli para cezasına seçenek yaptırım olarak çevrilebilir. Kısa süreli hapis cezası 1 yıl ve daha az süreli hapis cezalarıdır. O halde 1 yıl ve daha az süreli hapis cezaları seçenek yaptırım olarak Adli Para Cezasına çevrilebilmektedir.
Kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırımlar
Madde 50- (1) Kısa süreli hapis cezası, suçlunun kişiliğine, sosyal ve ekonomik durumuna, yargılama sürecinde duyduğu pişmanlığa ve suçun işlenmesindeki özelliklere göre;
a) Adlî para cezasına,
b) Mağdurun veya kamunun uğradığı zararın aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle, tamamen giderilmesine,
c) En az iki yıl süreyle, bir meslek veya sanat edinmeyi sağlamak amacıyla, gerektiğinde barınma imkanı da bulunan bir eğitim kurumuna devam etmeye,
d) Mahkûm olunan cezanın yarısından bir katına kadar süreyle, belirli yerlere gitmekten veya belirli etkinlikleri yapmaktan yasaklanmaya,
e) Sağladığı hak ve yetkiler kötüye kullanılmak suretiyle veya gerektirdiği dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranılarak suç işlenmiş olması durumunda; mahkûm olunan cezanın yarısından bir katına kadar süreyle, ilgili ehliyet ve ruhsat belgelerinin geri alınmasına, belli bir meslek ve sanatı yapmaktan yasaklanmaya,
f) Mahkûm olunan cezanın yarısından bir katına kadar süreyle ve gönüllü olmak koşuluyla kamuya yararlı bir işte çalıştırılmaya,
çevrilebilir.
(2) Suç tanımında hapis cezası ile adlî para cezasının seçenek olarak öngörüldüğü hallerde, hapis cezasına hükmedilmişse; bu ceza artık adlî para cezasına çevrilmez.
(3) Daha önce hapis cezasına mahkûm edilmemiş olmak koşuluyla, mahkûm olunan otuz gün ve daha az süreli hapis cezası ile fiili işlediği tarihte onsekiz yaşını doldurmamış veya altmışbeş yaşını bitirmiş bulunanların mahkûm edildiği bir yıl veya daha az süreli hapis cezası, birinci fıkrada yazılı seçenek yaptırımlardan birine çevrilir.
(4) Taksirli suçlardan dolayı hükmolunan hapis cezası uzun süreli de olsa; bu ceza, diğer koşulların varlığı halinde, birinci fıkranın (a) bendine göre adlî para cezasına çevrilebilir. Ancak, bu hüküm, bilinçli taksir halinde uygulanmaz.
(5) Uygulamada asıl mahkûmiyet, bu madde hükümlerine göre çevrilen adlî para cezası veya tedbirdir.
(6) Hüküm kesinleştikten sonra Cumhuriyet savcılığınca yapılan tebligata rağmen otuz gün içinde seçenek tedbirin gereklerinin yerine getirilmesine başlanmaması veya başlanıp da devam edilmemesi halinde, infaz hâkimliği kısa süreli hapis cezasının tamamen veya kısmen infazına karar verir ve bu karar derhal infaz edilir. Bu durumda, beşinci fıkra hükmü uygulanmaz.
(7) Hükmedilen seçenek tedbirin hükümlünün elinde olmayan nedenlerle yerine getirilememesi durumunda, infaz hâkimliğince tedbir değiştirilir.
Kasten işlenebilen suçlarda kısa süreli hapis cezası halinde hüküm adli para eczasına çevrilebilir. Taksirle işlenen suçlarda ise ceza miktarı ne olursa olsun hapis cezası adli para cezasına çevrilebilir.
Adli para cezası günlük olarak en az yüz (100) ve en fazla beşyüz (500) Türk Lirası arası olabilmektedir.
Adli para cezası hükmü kesinleştiği anda Adli Sicil kaydına işlenir. Adli para cezası ödendiği anda ceza infaz edilmiş sayılır ve ceza adli sicil kaydından silinir.
Adli para cezası en az 5 gün, kanunda aksine hüküm yoksa en fazla 730 tam gün sayısınca belirlenir. Kasten işlenebilen suçlarda kısa süreli hapis cezası halinde hüküm adli para eczasına çevrilebilir. Kısa süreli hapis cezası 1 yıl ve daha az süreli hapis cezalarıdır. Taksirle işlenen suçlarda ise ceza miktarı ne olursa olsun hapis cezası adli para cezasına çevrilebilir.
Adli para cezası hükümlü tarafından Devlet Hazinesine ödenir.
Adli para cezası günlük olarak en az yüz (100) ve en fazla beşyüz (500) Türk Lirası arası olabilmektedir. Toplam gün birim sayısı ile bir gün birim parasal miktarı çarpılarak adli para cezasının miktarı takdir edilir.
