Yabancıların Türkiye’ye girişleri, ülkede kalışları, ülkeden çıkışları, uluslararası koruma gibi konuları 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (YUKK) düzenlemektedir. Bu kanunun uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar da YUKK Uygulama Yönetmeliği’nde yerini bulmuştur. Kanunda yabancıların Türkiye’de kalışlarını yasal zemine oturtmak adına ikamet izin türleri düzenlenmiştir. Bu izin türlerinden biri de aile ikamet izni (oturma izni). Aile ikamet izniyle, kişilerin aile birliğini koruma ve aile hayatına saygı ilkelerinin korunması amaçlanmaktadır. Türk vatandaşlarının, mavi kart sahiplerinin ve Türkiye’de yasal olarak kalma hakkı olan yabancıların aileleri, aile ikamet izni alabilmektedir.
1- Aile İkamet İzni (Oturma İzni) Kimlere Verilir?
Aile ikamet izninin kimler için verileceği YUKK’n 34. Maddesinin 1. fıkrasında düzenlenmiştir. Buna göre, Türk vatandaşının yabancı eşine, kendisinin veya eşinin ergin olmayan yabancı çocuğuna, kendisinin veya eşinin bağımlı yabancı çocuğuna aile ikamet izniyle Türkiye’de kalma hakkı verilir.
Not: Eğer öğrenciyseniz Öğrenci İkamet İzni Nasıl Alınır? başlıklı makalemiz de ilgilinizi çekebilir.
Doğumla Türk vatandaşı olanlar, usulüne uygun bir şekilde çıkma izniyle Türk vatandaşlığından çıkmaları halinde kendileri ve üçüncü dereceye kadar olan altsoyları Türk vatandaşlarına tanınan haklarından –bazı istisnalar dışında- yararlanmaya devam ederler. Bu kişilere mavi kart verilir. Mavi kart sahiplerinin de yabancı eşleri, kendilerinin veya eşlerinin ergin olmayan çocukları ve bağımlı çocukları, aile ikamet izninden yararlanabilmektedir. Yine ikamet izin türlerinden biriyle Türkiye’de kalan yabancıların, mültecilerin ve ikincil koruma statüsü sahiplerinin yabancı eşleri, kendilerinin veya eşlerinin ergin olmayan çocukları ve kendilerinin veya eşlerinin bağımlı çocukları da bu haktan yararlanabilmektedir.
2- Aile İkamet İzni (Oturma İzni) Şartları
Aile ikamet izninde, hem destekleyicinin hem de aile ikamet izni talebinde bulunacak yabancıların belirli şartları sağlaması gerekmektedir. Burada destekleyiciden anlamamız gereken, ikamet izni talep eden yabancının, Türkiye’de yaşadığı süreçte masraflarını karşılayacak olan ve yasal bir gerekçeye dayanarak Türkiye’de kalan kişidir.
2.1- Destekleyicinin sağlaması gereken şartlar:
Destekleyicinin, toplam geliri asgari ücretten az olmamak üzere, aile bireylerinden her biri için asgari ücretin üçte biri kadar gelir sahibi olmalıdır.
Yine destekleyici, başvuru tarihi itibarıyla, beş yıl içinde aile düzenine karşı suçlardan herhangi birinden hüküm giymemiş olduğunu adli sicil kaydıyla belgelemelidir.
Destekleyici, ailenin nüfusuna göre, genel sağlık ve güvenlik standartlarına uygun barınma şartlarına sahip olmalıdır. Tüm aile fertlerini kapsayan sağlık sigortası yaptırmış olmalıdır.
Adres kayıt sisteminde kaydı bulunmalıdır. Türkiye’de en az bir yıldır ikamet izniyle kalıyor olmalıdır. Ancak bu son şart, bilimsel araştırma amaçlı ikamet veya çalışma izni bulunanlarda, mavi kart sahiplerinde ve Türk vatandaşlarıyla evli olan yabancılarda aranmaz.
İstisna olarak, mülteci ve geçici koruma statüsü sahiplerinde bu şartlar aranmayabilecektir. Zira bu hallerde, zorunlu olarak yaşadığı ülkeyi terk etmek zorunda kaldıkları için bu şartları karşılamaları her zaman mümkün olmayabilir.
2.2- İkamet İzni Talebinde Bulunacak Yabancıların Sağlaması Gereken Şartlar:
Aile kamet izni talep eden yabancı, kanunun 34. maddesinin 1. fıkrasında sayılan kişilerden olduğunu gösteren bilgi ve belgeleri ibraz etmelidir. Bu kişileri yukarıda ‘’Aile İkamet İzni (Oturma İzni) Kimlere Verilir?’’ başlığında belirtmiştik.
Aynı şekilde aile ikamet izni talep eden yabancı, destekleyiciyle birlikte yaşadığını veya yaşama niyeti taşıdığını ortaya koymalıdır.
Evlilik yalnızca aile ikamet izni alabilmek için yapılmamış olmalı yani anlaşmalı evlilik olmalıdır. Aksi halde, bu durumun tespit edilmesiyle ikamet izni iptal edilir.
Eşlerin her biri 18 yaşını doldurmuş olmalıdır. Aynı zamanda ikamet izni talep eden kişi, kanunun 7. Maddesi kapsamında Türkiye’ye girişine izin verilmeyecek kişilerden olmamalıdır.
Not: Kısa dönem oturma izni almakla ilgili talebiniz varsa Kısa Dönem İkamet İzni (Oturma İzni) Nasıl Alınır? başlıklı makalemizi incelemeniz faydalı olacaktır.
3- Aile İkamet İzni (Oturma İzni) İçin Gerekli Belgeler
Burada da yine başvuruda bulunanın kendisinden ve destekleyiciden talep edilen belgeler farklılık göstermektedir.
3.1- Başvuranın Kendisinden İstenen Belgeler
- İkamet İzni Başvuru Formu (Yabancı ve/veya yasal temsilcisi tarafından imzalanmalıdır.)
- Pasaport veya pasaport yerine geçen belgenin fotokopisi (Kimlik bilgileri ve fotoğrafın bulunduğu sayfa ile giriş-çıkış ve vize bilgilerini gösterir işlem gören sayfalar) (Belgenin aslı randevu gününde yanınızda bulunmalıdır.)
- Dört adet, son 6 ay içinde çekilmiş, fonu beyaz biyometrik fotoğraf
- İkamet harcı ve kart bedelinin ödendiğini gösterir belgeler/makbuzlar
- Evlilik cüzdanı veya evli olunduğunu kanıtlayan belgenin bilgileri içeren sayfalarının –ilk 3 sayfa-fotokopisi (Belgenin aslı randevu gününde yanınızda bulunmalıdır.)
3.2- Destekleyiciden İstenen Belgeler
- Türk vatandaşı ise; Kimlik Kartı / Nüfus Cüzdanının aslı ve fotokopisi: Belgenin aslını randevu gününde yanınızda bulundurmalısınız.
Yabancı ise; Pasaport veya pasaport yerine geçen belgenin fotokopisi: Kimlik bilgileri ve fotoğrafın bulunduğu sayfa ile giriş-çıkış ve vize bilgilerini gösterir işlem gören sayfaların fotokopisi, belgenin aslını randevu gününde yanınızda bulundurmalısınız.
İkamet/çalışma izni belgesi, mavi kart, mülteci veya ikincil koruma statü sahibi kimlik belgelerinin fotokopisi: Belgenin aslı randevu gününde yanınızda bulunmalıdır.
- Kalınacak sürede yeterli ve düzenli maddi imkâna sahip olunduğuna dair onaylı, e-imzalı/imzalı belge: Maaş bordrosu, bankalardan alınacak hesap cüzdanı, kira gelir belgesi vb.
- Tüm aile bireylerini kapsayan geçerli sağlık sigortası
- Adli sicil kaydı: Son 5 yıldır Türkiye’de kalınmıyorsa; kendi ülke makamlarından, son beş yıldır Türkiye’de kalınıyorsa Türk adli makamlarından/e-devlet sistemi üzerinden alınabilir.
- Adres Kayıt Sistemine kayıtlı olduğunu gösteren belge: İl/ilçe nüfus müdürlüklerinden alınacak e-imzalı/imzalı ve kaşeli/mühürlü veya e-devlet sisteminden alınacak “Yerleşim Yeri Belgesi”
- Kalınacak Yeri Gösterir Belge (tapu fotokopisi, kira sözleşmenizin noter onaylı örneği veya yanında kalınan kişinin noter onaylı taahhüdü)
4- Aile İkamet İzni (Oturma İzni) Süresi
Aile ikamet izni, her defasında en fazla üç yıl olarak verilebilir. Ancak, hiçbir şekilde ikamet izninin süresi, destekleyicinin ikamet izin süresinden daha fazla olamaz.
Kendi ülkesindeki kanunlara göre, birden fazla eşle evli olunması halinde, aile ikamet izni yalnızca eşlerden biri için alınabilir. Diğer eşlerden olan çocuklara da aile ikamet izni verilebilmektedir.
Çocukların ortak velayetine sahip olan ebeveynlerden biri Türkiye dışındaysa onun da muvafakatinin alınması gerekir. Aile ikamet izni, 18 yaşını doldurana kadar ilk ve orta öğretim kurumlarında eğitim hakkı sağlamaktadır.
18 yaşını tamamlamış ve en az 3 yıl aile ikamet izniyle Türkiye’de yaşamış olanlar, talep etmeleri halinde kısa dönem ikamet izni alabilirler.
Türk vatandaşıyla evli yabancının boşanması durumunda, en az 3 yıl aile ikamet izniyle Türkiye’de kalmış olması şartıyla, kısa dönem ikamet izni alabilmesi mümkündür. Ancak yabancı eş, aile içi şiddet mağduruysa süre şartı aranmaz.
5- Aile İkamet İzni (Oturma İzni) Uzatma Başvurusu İçin İstenen Belgeler
Aile ikamet izni uzatma başvurusunda, yukarıda sayılan belgelerin yeniden hazırlanması ve göç idaresine teslim edilmesi gerekir.
6- İkamet İzni (Oturma İzni) Talebinin Reddi, İptali Veya Uzatılmaması
Aşağıdaki hâllerde aile ikamet izni verilmez, verilmişse iptal edilir, süresi bitenler uzatılmaz:
- Başvurucu ve destekleyici için aranan şartların karşılanmaması veya ortadan kalkması
- Aile ikamet izni alma şartları ortadan kalktıktan sonra kısa dönem ikamet izni verilmemesi
- Hakkında geçerli sınır dışı etme veya Türkiye’ye giriş yasağı kararı bulunması
- Aile ikamet izninin, veriliş amacı dışında kullanıldığının belirlenmesi
7- Aile İkamet İzni (Oturma İzni) Talebinin Reddi Kararının İptali Davası
Bazı durumlarda göç idaresi, başvurucunun aile ikamet izni talebini reddedebilir. Ret kararının gerekçesi, başvurunun mevzuata aykırı olarak yapılması, eksik, hatalı veya sahte belge ile başvurulması, idarenin takdir hakkı gibi sebeplere dayanabilir. Bu ret kararının usulüne uygun bir şekilde yabancıya veya avukatına tebliğ edilmesi gerekir. Ret kararının yabancıya tebliğinden itibaren yabancının en geç 10 gün içerisinde Türkiye’yi terk etmesi gerekir. Terk etmemesi halinde yabancı hakkında sınır dışı etme kararı verilir.
Ret kararının hukuka aykırı olduğunu düşünen yabancının, tebliğden itibaren 60 gün içerisinde idare mahkemesinde iptal davası açması gerekir. Zira aile ikamet izninin reddi, göç idaresi tarafından alınan bir idari işlemdir. Burada yabancının sınır dışı edilmesinin önüne geçmek için açılacak olan iptal davasının yürütmenin durdurulması talepli olması gerekir.
Bu tarz bilgilendirici içerikler için bizi instagram adresimizden takip edebilirsiniz.
